In april publiceerde het IOM (Internationale Organisatie voor Migratie) een stripverhaal met de titel ‘Ulyana’s grote avontuur’. Het stripboek is bedoeld voor vluchtelingenkinderen in AZC’s en gezinslocaties en heeft volgens het IOM het expliciete doel om ‘bij kinderen de waarde van terugkeer naar het land van herkomst in te prenten’.
Beschrijving van het verhaal
De hoofdpersoon, Ulyana, woont in een AZC en heeft te horen gekregen dat zij en haar ouders teruggaan naar het land van herkomst. Ze maakt zich daar grote zorgen over. Samen met één van de andere kinderen gaat ze te rade bij andere bewoners van het AZC en via Skype praat ze zelfs met een leeftijdsgenoot die is teruggekeerd. In alle gevallen is de boodschap gelijkluidend: terugkeer is helemaal geen probleem. Sterker nog, iedereen wil niets liever dan terugkeren.
Hoewel ogenschijnlijk niets meer dan een educatief stripverhaal, is de inhoud misleidend, schadelijk en uiteindelijk zelfs een schending van bepaalde Rechten van het Kind.
Misleidend
Uiteindelijk besluit Ulyana dat ze terug wil, want ‘dan kan ze ’s zomers op het strand liggen en fijn oma’s zelfgebakken kersentaart eten’. Maar in het stripboek worden de werkelijke redenen die vluchtelingen hebben om niet terug te willen keren naar het land van herkomst volkomen buiten beeld gelaten. Er wordt met geen woord gesproken over oorlog, geweld, armoede en gebrek aan toekomstperspectief.
Schadelijk
Daarnaast worden de personen in het stripverhaal neergezet als uitgesproken stereotypen. Huan uit Azië ziet zichzelf als de succesvolle zakenman, Fazia (met hoofddoek) wil graag in een tent in de woestijn slapen en vindt haar land ‘de beste plek voor haar geloof’ en Nelson uit Afrika wil niets liever dan ‘de natuur om zich heen voelen en terug naar de olifanten’. Door gebruik te maken van stereotypering voedt het stripboek een racistisch discours, wat des te kwalijker is als men zich realiseert dat de doelgroep van het stripverhaal juist de gemarginaliseerde groep is die te lijden heeft onder het toenemend racisme in Nederland.
Schending van de Rechten van het Kind
In art. 17 van het VN-Kinderrechtenverdrag is vastgelegd dat kinderen het recht hebben op eerlijke informatie die van belang is voor hun ontwikkeling. Door het verzwijgen van reële problemen in landen van herkomst voldoet dit stripverhaal niet aan het recht op eerlijke informatie, terwijl de overheid wel de plicht heeft om hierin te voorzien. De overheid hoort er ook voor te zorgen dat kinderen gevrijwaard blijven van discriminatie (art. 2). Tenslotte is het beïnvloeden van kinderen op basis van misleidende informatie kwalijk en bijzonder manipulatief.
Wij, ‘Geen kind aan de kant’, vluchtelingen en sympathisanten,
constateren dat het stripboek ‘Ulyana’s grote avontuur’:
- misleidende informatie bevat over de situatie in landen van herkomst van vluchtelingen;
- gebruik maakt van racistische stereotypen;
- een schending inhoudt van het recht op eerlijke informatie en non-discriminatie zoals vastgelegd in het VN-Kinderrechtenverdrag;
- manipulatief is als poging om kinderen te beïnvloeden in een beslissingsrichting die duidelijk niet in hun eigen belang is;
en verzoeken het IOM in het algemeen, Chief of Mission Martin Wyss en tekenaar/scenarioschrijver Hein Haakman in het bijzonder, om
- de verspreiding van het stripboek ‘Ulyana’s grote avontuur’ onmiddellijk te beëindigen, zowel in digitale als in non-digitale vorm;
- middels een openbare publicatie in verschillende media, waaronder de website van het IOM, excuses aan te bieden voor het misleidende, discriminatoire en manipulatieve karakter van het stripboek.
De petitie kan online hier worden getekend. Deel de petitie zoveel mogelijk!!!
Een collectief van striptekenaars heeft inmiddels een counterversie van het stripverhaal getekend, onder de titel ‘Ulyana’s echte avontuur’. Deze counterversie kan hieronder worden gedownload en papieren exemplaren kunnen worden aangevraagd door contact op te nemen via geenkindaandekant@gmail.com.
Download ‘Ulyana’s echte avontuur’ op A4 formaat (pdf)
(Binnenkort een grotere versie)
